Malleus Maleficarum – czarownice w światowym kinie

Wykłady Tomasza Kolankiewicza

Magia, siły nieczyste – to wierzenia obecne wśród ludów pierwotnych na całym świecie. Czarownice obwiniano za klęski żywiołowe, pomór bydła, poronienia i bezpłodność. Wierzono, że rzucają uroki, sporządzają miłosne mikstury. Za czarownice uznawano zarówno stare znachorki, jak i kobiety, odrzucające awanse amantów, czy te nazbyt jawnie okazujące swoją seksualność. Zbiorowa histeria skutkowała polowaniami i procesami sądowymi: podczas tortur sądy świeckie oraz inkwizycja skatowały setki tysięcy niewinnych kobiet. W Europie apogeum polowań przypada na okres reformacji, ostatnie stosy zapłonęły w XVIII wieku. Dzisiaj w wypowiedziach polityków oraz kościelnych hierarchów powraca retoryka i sposób myślenia o kobietach jako istotach opętanych przez diabła. Mężczyźni nadal uzurpują sobie prawo do decydowania o kobiecym ciele. W 2017 roku przypada 530. rocznica publikacji Młota na czarownice, traktatu o tym, jak drogą tortur wypędzać diabła z kobiet. Oglądając dziś postaci czarownic, od kina niemego po indonezyjskie kino grozy, warto przypominać do czego prowadzi nienawiść i wiara w gusła.

Tomasz Kolankiewicz – programista filmowy, współpracujący z telewizją i festiwalami filmowymi. Stara się przybliżać widzom filmy od klasyki po niszowe kino gatunkowe. Jest autorem kilkudziesięciu przeglądów filmowych, wśród nich przeglądów szwedzkiego i amerykańskiego kina niemego, filmów Piera Paola Pasoliniego, Fritza Langa, Vittora de Siki, Davida Lyncha oraz retrospektyw mało znanych prądów filmowych. Na Festiwalu Filmowym w Gdyni prowadzi sekcję poświęconą zapomnianemu kinu gatunkowemu z Polski.

Ilustracja: Jarosław Danilenko http://pingxpong.tumblr.com/

11 czerwca 19:00
Antychryst
Reżyseria Lars von Trier
Dania, 2005
Czas trwania: 108 min
Małżeństwo w średnim wieku (Willem Dafoe i Charlotte Gainsbourg) w tragicznym wypadku traci dziecko. Para stopniowo stara uporać się z traumą przechodząc przez kolejne fazy żałoby: szok i zaprzeczenie, dezorganizację zachowania, złość/bunt, smutek/depresję aż po akceptację/pogodzenie się ze stratą. Podczas gdy żona zmaga się z ciężkimi stanami emocjonalnymi mąż udaje się do ich letniskowego domku w sercu tajemniczego lasu. Odkrywa tam coś niepokojącego…
Zrealizowany w 2009 roku wysublimowany wizualnie, głośny film Larsa von Triera, wielkiego skandalisty współczesnego kina. Wspaniałe kreacje pary aktorów (Gainsbourg za swoją rolę została nagrodzona na festiwalu w Cannes) i wspaniałe zdjęcia w filmie, który rozpalił krytykę i podzielił widownię: poza licznymi nagrodami przyznano mu także specjalną anty-nagrodę od jury ekumenicznego w Cannes. Film jest częścią tzw. „Trylogii depresji", którą uzupełniają filmy „Melancholia" i „Nimfomanka" część I i II.
 

Minione:

11 września 19:00
Czarownice
Reżyseria Benjamin Christensen (1922)
Czas trwania 1H31
Sięgający początków cywilizacji paradokumentalny wykład na temat czarów i czarownic. Esej ozdabiają fabularyzowane ilustracje, pokazujące zjawisko na przestrzeni wieków, łącznie z fantastyczną sceną sabatu czarownic – jedną z najbardziej skomplikowanych i wystawnych w epoce kina niemego.
Christensen zaczynał swoją karierę jako aktor i śpiewak operowy. Jego Czarownice to film legendarny. Do dziś w czołówce najdroższych szwedzkich produkcji Svensk Filmindustri, która wyprodukowała filmy Victora Sjöströma i Mauritza Stillera – gwiazd kina lat 20.  

2 października 19:00
Reżyseria Robert Eggers (2015)
Czas twania 1H30
Rok 1630, Nowa Anglia. Purytańska rodzina mieszka samotnie na skraju lasu, tocząc walkę z nieurodzajem. Kiedy pewnego dnia znika najmłodsze z pięciorga dzieci, rodzina zdaje sobie sprawę, że w pobliskim lesie czai się zło... Wyprodukowany niezależnie debiut Roberta Eggersa to odkrycie festiwalu w Sundance w 2015 roku. Reżyser sięgał do źródeł historycznych, opisujących procesy czarownic w połowie XVII wieku w amerykańskiej Nowej Anglii. Stały się one inspiracją do scenariusza jednego z najbardziej błyskotliwych horrorów ostatnich lat.

6 listopada 19:00
Reżyseria Brian De Palma
Czas trwania 1H38
Niedostosowana, nieśmiała Carrie White staje się w szkole obiektem drwin i szykan ze strony bardziej popularnych koleżanek. Sytuację pogarsza opętana nienawiścią do mężczyzn i pogrążająca się w katolickim fanatyzmie matka. Kiedy marzenia Carrie o miłości i normalnym funkcjonowaniu w grupie legły w gruzach, dziewczyna funduje swoim ciemiężcom krwawą zemstę. Jedna z najciekawszych ekranizacji prozy Stephena Kinga – mistrza amerykańskiego, literackiego horroru. Pamiętne kreacje aktorskie Sissy Spacek w roli tytułowej i Piper Laurie jako jej bigoteryjnej matki powodują, że film stał się klasyką gatunku.

4 grudnia 19:00
Dzień gniewu
Reżyseria Carl Theodor Dreyer
W wiosce w XVIII-wiecznej Danii płonie na stosie oskarżona o czary stara kobieta. W tym czasie młoda żona pastora zakochuje się w jego synu. Na nią również padają oskarżenia o czary. Czy stanie się kolejną ofiarą tytułowego gniewu? Pięknie sfilmowany obraz Duńczyka Carla Theodora Dreyera – jednego z wielkich twórców przełomu kina niemego i dźwiękowego, reżysera wielokrotnie nagradzanych arcydzieł: „Męczeństwa Joanny d’Arc", „Wampira", „Gertrudy" czy „Słowa". Film odczytywano jako ukrytą krytykę nazistowskich metod śledczych.

25 stycznia 19:00
Odgłosy
Reżyseria Dario Argento
Włochy, 1977
Czas trwania: 98 min
Suzy Bannion przyjeżdża studiować balet do prestiżowej szkoły baletowej: Tanz Academy w niemieckim Fryburgu. Posępna budowla okazuje się skrywać mroczną tajemnicę.
Ciekawie operujący obrazem i dźwiękiem kultowy film Dario Argento – mistrza włoskiego kina grozy, jednego z najważniejszych twórców horrorów na świecie. Pierwsza część tzw. „Trylogii Trzech Matek”, którą uzupełniają filmy „Inferno” i „Matka łez". Film jest luźną adaptacją XIX wiecznego opowiadania Thomasa De Quinceya pt „Suspiria de Profundis".

12 lutego 19:00
Lejak
Reżyseria H. Tjut Djalil
Tajlandia, 1981
Czas trwania: 116 min
Australijka Cathy pracując nad książką trafia na wyspę Bali. Poznaje tam wiedźmę, która stosując czarną magię zamienia ją w lejaka – balijskiego wampira, który składa się z głowy i wiszących u szyi wnętrzności. Jako lejak poluje na ciężarne kobiety żeby wyssać z nich ich płód i dzięki temu zdobyć moc. Czy kobieta uwolni się spod działania czaru?
Najgłośniejsza indonezyjska produkcja kina eksploatacji kierowanego na rynek międzynarodowy. Filmy tego nurtu powstawały przy niskich budżetach i czerpały pełnymi garściami z balijskich wierzeń i legend wykorzystując je do budowania nastroju grozy i egzotyki.

12 marca 19:00
Wij
Reżyseria: Konstantin Ershov, Georgiy Kropachyov
Rosja, 1967
Czas trwania: 76 min
Młodzi prawosławni klerycy po ciężkim semestrze nauki w seminarium duchowym ruszają w drogę do domu. Zmęczeni podróżą trafiają do stojącego na uboczu domostwa zamieszkanego przez pewną starszą kobietę. Nieświadomi niczego zostają wplątani w diabelskie knowania wiedźmy. Po splocie skomplikowanych intryg jeden z nich podczas czuwania w cerkwi staje przed wyzwaniem ochronienia przed duchami duszy zmarłej tragicznie kobiety. Czy młodzieniec wytrzyma trzy noce sam na sam z pomiotami szatana?
Ekranizacja prozy Mikołaja Gogola zrealizowana w 1967 roku. Pokaz możliwości kinematografii radzieckiej w zakresie charakteryzacji oraz efektów specjalnych w niskobudżetowym filmie grozy. 

16 kwietnia 19:00
Młot na czarownice
Reżyseria Otakar Vávra
Czechosłowacja 1970
Czas trwania: 103 min
XVII wiek, w małej miejscowości starsza kobieta ukrywa hostię: pragnie przekazać ją znachorce żeby ta uleczyła nią krowę. Kobieta zostaje przyłapana i oskarżona o czary. Za namową lokalnego księdza hrabina De Galle wzywa osławionego inkwizytora aby ten zbadał sprawę. Stopniowo nakręca się spirala tragicznych wydarzeń: przesłuchania, tortury i kolejne egzekucje… Śledztwo zatacza coraz szersze kręgi, nikt nie jest bezpieczny.
Film Otakara Vávry, ojca kinematografii czechosłowackiej, specjalisty od kina historycznego. Ekranizacja prozy Václava Kaplický’iego inspirowanej autentycznymi aktami spraw o czary z lat 1678 do 1695. Realistycznie ukazany obraz prawdziwych intencji stojących za wzniecaniem zbiorowej histerii związanej z polowaniem na czarownice: chciwości i manipulacji stojących za poczynaniami inkwizytorów i świeckich sędziów.

14 maja 19:00
Matka Joanna od Aniołów
Reżyseria Jerzy Kawalerowicz
Polska, 1961
Czas trwania: 103 min
Klasztor na odludziu staje się miejscem osobliwych wydarzeń. Zakonnice z przeoryszą Joanną na czele zostały opętane przez złe duchy. Do miasteczka przybywa młody egzorcysta, ksiądz Suryn. Czy wypędzi diabła? A może sam wpadnie w sidła wątpliwości? Genialne kreacje aktorskie Lucyny Winnickiej i Mieczysława Voita w jednym z najważniejszych dzieł polskiej kinematografii. Wysmakowana wizualnie adaptacja prozy Iwaszkiewicza według scenariusza Kawalerowicza i Konwickiego.

Wstęp wolny
 

Zobacz także

Wyrażam zgodę na otrzymywanie newslettera zawierającego informacje handlowe dotyczące Nowego Teatru. Więcej.
Akceptuję treść regulaminu newsletterów Więcej.